Başkası Adına Kayıtlı Su, Elektrik, Telefon vb. Ödemelerinin Gider Kapsamında Değerlendirilebilme Hususu‏

Başkası Adına Kayıtlı Su, Elektrik Gibi Ödemelerin Gider Kapsamında Değerlendirilebilmesi (Murat YAMAN)

Başkası Adına Kayıtlı Su, Elektrik, Telefon vb. Ödemelerinin Gider Kapsamında Değerlendirilebilme Hususu‏
İşletmelerde kullanılan, işletme adına değilde başkası üzerine kaydı olan su, elektrik, telefon gibi çeşitli ödemesi işletme tarafından yapılan giderlerin, vergilerinin indirime tabi tutulup tutulmayacağı, Kurumlar Vergisi Kanununun 6. maddesinde, Kurumlar Vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerin uygulanacağı görülmektedir.
Safi kazanç tespit edilirken indirime tabi olan giderler Gelir Vergisi Kanununun 40. maddesinde sıralanmaktadır. İlgili maddenin 1 numaralı bendinde; ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabileceği belirtilmiştir.
KDV Kanununun 29/1. maddesinde, hesaplanan KDV’lerden, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla yüklendikleri KDV yi indirim konusu yapabilecekleri hükmünde bulunulmuştur. Buna bağlı olarak, Vergi Usul Kanununun 3. maddesinde vergilendirme sürecinde, Vergiyi doğuran olay ve ilişkili işlemlerin gerçekliğinin esas olması, yemin hariç her türlü delille ispatlanabileceği öngörülmüştür.
Şirketlerin ünvanlarına & adlarına kayıtlı olmayan elektrik, su ve sabit telefon bedellerinin, faaliyette bulunulan işyerine ait olduğunun ve işle ilgili olarak kullanıldığının ilgili kurumlardan alınacak belgelerle ispatı ile kurum kazancının tespitinde gider niteliğinde indirime konu edilmesi, ilgili ödemelerin KDV’ sinin KDV Kanununun 29/1-a maddesi çerçevesinde indirime konu yapılması mümkündür.

Muhasebe Tek Düzen Hesap Planı Kodları

1 DÖNEN VARLIKLAR

10 Hazır Değerler

100- Kasa

101- Alınan Çekler

102- Bankalar

103- Verilen Çekler Ve Ödeme Emirleri (-)

108- Diğer Hazır Değerler

11 Menkul Kıymetler

110- Hisse Senetleri

111- Özel Kesim Tahvil , Senet Ve Bonoları

112- Kamu Kesimi Tahvil , Senet Ve Bonoları

118- Diğer Menkul Kıymetler

119- Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

12 Ticari Alacaklar

120- Alıcılar

121- Alacak Senetleri

122- Alacak Senetleri Reeskontu (-)

126- Verilen Depozito Ve Teminatlar

127- Diğer Ticari Alacaklar

128- Şüpheli Ticari Alacaklar

129- Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-)

13 Diğer Alacaklar

131- Ortaklardan Alacaklar

132- İştiraklerden Alacaklar

133- Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar

135- Personelden Alacaklar

136- Diğer Çeşitli Alacaklar

137- Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-)

138- Şüpheli Diğer Alacaklar

139- Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-)

15 Stoklar

150- İlk Madde Ve Malzeme

151- Yarı Mamuller - Üretim

152- Mamuller

153- Ticari Mallar

157- Diğer Stoklar

158- Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

159- Verilen Sipariş Avansları

17 Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Maliyetleri

170- Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Maliyetleri

179- Taşeronlara Verilen Avanslar

18 Gelecek Aylara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları

180- Gelecek Aylara Ait Giderler

181- Gelir Tahakkukları

19 Diğer Dönen Varlıklar

190- Devreden Katma Değer Vergisi

191- İndirilecek Katma Değer Vergisi

192- Diğer Katma Değer Vergisi

193- Peşin Ödenen Vergiler Ve Fonlar

195- İş Avansları

196- Personel Avansları

197- Sayım Ve Tesellüm Noksanları

198- Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar

199- Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı (-)

2 DURAN VARLIKLAR

22 Ticari Alacaklar

220- Alıcılar

221- Alacak Senetleri

222- Alacak Senetleri Reeskontu (-)

226- Verilen Depozito Ve Teminatlar

229- Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-)

23 Diğer Alacaklar

231- Ortaklardan Alacaklar

232- İştiraklerden Alacaklar

233- Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar

235- Personelden Alacaklar

236- Diğer Çeşitli Alacaklar

237- Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-)

239- Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-)

24 Mali Duran Varlıklar

240- Bağlı Menkul Kıymetler

241- Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

242- İştirakler

243- İştiraklere Sermaye Taahhütleri (-)

244- İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

245- Bağlı Ortaklıklar

246- Bağlı Ortaklıklara Sermaye Taahhütleri (-)

247- Bağlı Ortaklıklar Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

248- Diğer Mali Duran Varlıklar

249- Diğer Mali Duran Varlıklar Karşılığı (-)

25 Maddi Duran Varlıklar

250- Arazi Ve Arsalar

251- Yer Altı Ve Yer Üstü Düzenleri

252- Binalar

253- Tesis , Makine Ve Cihazlar

254- Taşıtlar

255- Demirbaşlar

256- Diğer Maddi Duran Varlıklar

257- Birikmiş Amortismanlar (-)

258- Yapılmakta Olan Yatırımlar

259- Verilen Avanslar           

26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar

260- Haklar

261- Şerefiye

262- Kuruluş Ve Örgütlenme Giderleri

263- Araştırma Ve Geliştirme Giderleri

264- Özel Maliyetler

267- Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar

268- Birikmiş Amortismanlar (-)

269- Verilen Avanslar

27 Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar

271- Arama Giderleri

272- Hazırlık Ve Geliştirme Giderleri

277- Diğer Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar

278- Birikmiş Tükenme Payları (-)

279- Verilen Avanslar

28 Gelecek Yıllara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları

280- Gelecek Yıllara Ait Giderler

281- Gelir Tahakkukları

29 Diğer Duran Varlıklar

291- Gelecek Yıllarda İndirilecek Katma Değer Vergisi

292- Diğer Katma Değer Vergisi

293- Gelecek Yıllar İhtiyacı Stoklar

294- Elden Çıkarılacak Stoklar Ve Maddi Duran Varlıklar

295- Peşin Ödenen Vergiler Ve Fonlar

297- Diğer Çeşitli Duran Varlıklar

298- Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

299- Birikmiş Amortismanlar (-)

3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

30 Mali Borçlar

300- Banka Kredileri

303- Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri Ve Faizleri

304- Tahvil Anapara Borç , Taksit Ve Faizleri

305- Çıkarılmış Bonolar Ve Senetler

306- Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler

308- Menkul Kıymetler İhraç Farkı (-)

309- Diğer Mali Borçlar

32 Ticari Borçlar

320- Satıcılar

321- Borç Senetleri

322- Borç Senetleri Reeskontu (-)

326- Alınan Depozito Ve Teminatlar

329- Diğer Ticari Borçlar

33 Diğer Borçlar

331- Ortaklara Borçlar

332- İştiraklere Borçlar

333- Bağlı Ortaklıklara Borçlar

335- Personele Borçlar

336- Diğer Çeşitli Borçlar

337- Diğer Borç Senetleri Reeskontu (-)

34 Alınan Avanslar

340- Alınan Sipariş Avansları

349- Alınan Diğer Avanslar

35 Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Hakedişleri

350- Projesi Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Hakediş Bedelleri

36 Ödenecek Vergi Ve Diğer Yükümlülükler

360- Ödenecek Vergi Ve Fonlar

361- Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri

368- Vadesi Geçmiş Ertelenmiş Veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yük.

369- Ödenecek Diğer Yükümlülükler

37 Borç Ve Gider Karşılıkları

370- Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları

371- Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi Ve Diğer Yükümlülükleri (-)

372- Kıdem Tazminatı Karşılığı

373- Maliyet Giderleri Karşılığı

379- Diğer Borç Ve Gider Karşılıkları

38 Gelecek Aylara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkukları

380- Gelecek Aylara Ait Gelirler

381- Gider Tahakkukları

39 Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

391- Hesaplanan KDV

392- Diğer KDV

393- Merkez Ve Şubeler Cari Hesabı

397- Sayım Ve Tesellüm Fazlaları

399- Diğer Çeşitli Yabancı Kaynaklar 

4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

40 Mali Borçlar

400- Banka Kredileri

405- Çıkarılmış Tahviller

407- Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler

408- Menkul Kıymetler İhraç Farkı (-)

409- Diğer Mali Borçlar

42 Ticari Borçlar

420- Satıcılar

421- Borç Senetleri

422- Borç Senetleri Reeskontu (-)

426- Alınan Depozito Ve Teminatlar

429- Diğer Ticari Borçlar

43 Diğer Borçlar

431- Ortaklara Borçlar

432- İştiraklere Borçlar

433- Bağlı Ortaklıklara Borçlar

436- Diğer Çeşitli Borçlar

437- Diğer Borç Senetleri Reeskontu (-)

438- Kamuya Olan Ertelenmiş Veya Taksitlendirilmiş Borçlar

44 Alınan Avanslar

440- Alınan Sipariş Avansları

449- Alınan Diğer Avanslar

47 Borç Ve Gider Karşılıkları

472- Kıdem Tazminatı Karşılığı

479- Diğer Borç Ve Gider Karşılıkları

48 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkukları

480- Gelecek Yıllara Ait Gelirler

481- Gider Tahakkukları

49 Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

492- Gelecek Yıllara Ertelenen Veya Terkin Edilecek Katma Değer Vergisi

493- Tesise Katılma Payları

499- Diğer Çeşitli Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

5 ÖZ KAYNAKLAR

50 Ödenmiş Sermaye

500- Sermaye

501- Ödenmemiş Sermaye (-)

52 Sermaye Yedekleri

520- Hisse Senetleri İhraç Primleri

521- Hisse Senedi İptal Karları

522- M.D.V. Yeniden Değerleme Artışları

523- İştirakler Yeniden Değerleme Artışları

524- Maliyet Bedeli Artışları Fonu

529- Diğer Sermaye Yedekleri

54 Kar Yedekleri

540- Yasal Yedekler

541- Statü Yedekleri

542- Olağanüstü Yedekler

548- Diğer Kar Yedekleri

549- Özel Fonlar

57 Geçmiş Yıllar Karları

570- Geçmiş Yıllar Karları

58 Geçmiş Yıllar Zararları (-)

580- Geçmiş Yıllar Zararları

59 Dönem Net Karı (Zararı)

590- Dönem Net Karı

591- Dönem Net Zararı (-)

6 GELİR TABLOSU HESAPLARI

60 Brüt Satışlar

600- Yurtiçi Satışlar

601- Yurtdışı Satışlar

602- Diğer Gelirler

61 Satış İndirimleri (-)

610- Satıştan İadeler (-)

611- Satış İskontoları (-)

612- Diğer İndirimler (-)

62 Satışların Maliyeti (-)

620- Satılan Mamuller Maliyeti (-)

621- Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)

622- Satılan Hizmet Maliyeti (-)

623- Diğer Satışların Maliyeti (-)

63 Faaliyet Giderleri (-)

630- Araştırma Ve Geliştirme Giderleri (-)

631- Pazarlama , Satış Ve Dağıtım Giderleri (-)

632- Genel Yönetim Giderleri (-)

64 Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir Ve Kârları

640- İştiraklerden Temettü Gelirleri

641- Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri

642- Faiz Gelirleri

643- Komisyon Gelirleri

644- Konusu Kalmayan Karşılıklar

645- Menkul Kıymet Satış Karları

646- Kambiyo Karları

647- Reeskont Faiz Gelirleri

649- Faaliyetle İlgili Diğer Gelir Ve Kârlar

65 Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider Ve Zararlar (-)

653- Komisyon Giderleri (-)

654- Karşılık Giderleri (-)

655- Menkul Kıymet Satış Zararları (-)

656- Kambiyo Zararları (-)

657- Reeskont Faiz Giderleri (-)

659- Diğer Olağan Gider Ve Zararlar (-)

66 Finansman Giderleri (-)

660- Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri (-)

661- Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-)

67 Olağandışı Gelir Ve Karlar

671- Önceki Dönem Gelir Ve Karları

679- Diğer Olağandışı Gelir Ve Karları

68 Olağandışı Gider Ve Zararlar (-)

680- Çalışmayan Kısım Gider Ve Zararları (-)

681- Önceki Dönem Gider Ve Zararları (-)

689- Diğer Olağandışı Gider Ve Zararlar (-)

69 Dönem Net Karı (Zararı)

690- Dönem Karı Veya Zararı

691- Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları (-)

692- Dönem Net Karı Veya Zararı

7 MALİYET HESAPLARI (7/A SEÇENEĞİ)

70 Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları

700- Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesabı

701- Maliyet Muhasebesi Yansıtma Hesabı

71 Direkt İlk Madde Ve Malzeme Giderleri

710- Direkt İlk Madde Ve Malzeme Giderleri

711- Direkt İlk Madde Ve Malzeme Yansıtma Hesabı

712- Direkt İlk Madde Ve Malzeme Fiyat Farkı

713- Direkt İlk Madde Ve Malzeme Miktar Farkı

72 Direkt İşçilik Giderleri

720- Direkt İşçilik Giderleri

721- Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı

722- Direkt İşçilik Ücret Farkları

723- Direkt İşçilik Süre (Zaman) Farkları

73 Genel Üretim Giderleri

730- Genel Üretim Giderleri

731- Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı

732- Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları

733- Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları

734- Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları

74 Hizmet Üretim Maliyeti

740- Hizmet Üretim Maliyeti

741- Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı

742- Hizmet Üretim Maliyeti Fark Hesapları

75 Araştırma Ve Geliştirme Giderleri

750- Araştırma Ve Geliştirme Giderleri

751- Araştırma Ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı

752- Araştırma Ve Geliştirme Gider Farkları

76 Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri

760- Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri

761- Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı

762- Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri Fark Hesabı

77 Genel Yönetim Giderleri

770- Genel Yönetim Giderleri

771- Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı

772- Genel Yönetim Gider Farkları Hesabı

78 Finansman Giderleri

780- Finansman Giderleri

781- Finansman Giderleri Yansıtma Hesabı

782- Finansman Giderleri Fark Hesabı

79 GİDER ÇEŞİTLERİ (7/B SEÇENEĞİ)

790- İlk Madde Ve Malzeme Giderleri

791- İşçi Ücret Ve Giderleri

792- Memur Ücret Ve Giderleri

793- Dışarıdan Sağlanan Fayda Ve Hizmetler

794- Çeşitli Giderler

795- Vergi , Resim Ve Harçlar

796- Amortismanlar Ve Tükenme Payları

797- Finansman Giderleri

798- Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı

799- Üretim Maliyet Hesabı

8 SERBEST HESAPLAR

9 NAZIM HESAPLAR

SMMM BÜROSU AÇMAYA HAZIRLIK

BÜRO AÇMAYA HAZIRLIK

Öncelikle Kaşeniz yoksa odadan kaşe almak için odaya gidin kaşenin gelmesi uzun süreceği için önceden edinmeniz de fayda var.

1- Büro nerede olacak ona karar veriyorsunuz. Ve bir kira kontratı yapıyorsunuz.
Ve Notere giderek Bir serbest meslek defter i tastikletiyorsunuz ve bir imza beyannamesi yaptırıyorsunuz.

2-Odaya gidilerek oda kayıt sicil belgesi almalısınız.Bu vergi dairesinde Mükellefiyet kaydı için gerekli odaya gitmişken Çalışanlar listesine kayıt formu almayı unutmayın.

3-Muhtara giderek 2 şer adet Nufus cüzdan sureti(resimli) ile ikametgah belgesi alın.


Yukarıdaki belgeleri tamamladıysanız Kiraladığınız yerin ait olduğu vergi dairesine gitmeye hazırsınız demektir.



VERGİ DAİRESİ AÇILIŞ
1-Oda kayıt belgesi
2-Kira kontratı
3-İmza beyannamesi
4-Nufus Cüzdan sureti(fotoğraflı)
5-İkametgah belgesi
6-Bildirim formu(Vergi dairesi sicil servisinden alıp dolduruyorsunuz)

Bu evrakları sicil servisine verdikten sonra sizin kiraladığınız yeri görmek üzere sicilden bir yoklama memuru gelecek.
Sabah saat 9 civarlarında sicile giderseniz yoklama memuru arkadaşlar çıkmadan görür ve sizin yoklamanızın kim tarafından yapılacağını bilirsiniz.

Büro açarken şunu unutmayın SMMM odasında ki arkadaşlar ve üstatlar ile Vergi dairesinde ki arkadaşlar size son derece yardımcı oluyorlar.
Problem yaşamıyorsunuz.
(Buradan Oda Yönetiminden çalışanlarına ve vergi Dairesi çalışanlarına teşekkür ediyorum)

Yoklamanız yapıldıktan sonra Yoklama belgesinin bir fotokopisiyle birlikte Odaya gittiğinizde Çalışanlar listesi ne kayıt formu alın demiştim ya işte bu formla birlikte bir de Fotoğraf alıp odaya gitmelisiniz.

BÜRO TESCİL BELGESİ İÇİN ODAYA MÜRACAT

1-Vergi Dairesi Yoklama fotokopisi
2-Çalışanlar listesine kayıt formu
3-Fotoğraf

İle gittiğiniz de hemen belgenizi hazırlıyorlar.
Oda ya Gitmişken Müşterilerle yapacağınız sözleşmeler için sözleşme formlarını almayı unutmayın.

Bu arada Vergi dairesi de Mükellefiyet kaydını açmış oluyor.
E Beyanname gönderebilme şifrenizi alabilmek için tekrar vergi dairenize gitmek gerekiyor.

ŞİFRE ALMAK İÇİN
1-İnternetten indirdiğiniz e beyanname gönderme aracılık formunu doldurun
2-Kimliğiniz

5 Dakika içinde şifrenizi sicil servisinden veriyorlar

Bu arada hazır vergi dairesine gitmişken,
Kira kontratının Damga vergisini ödeyin
Damga vergisini ödemek için girişteki görevliden Damga vergisi beyannamesi alın ve doldurun bununla vergi numaranızın sorumlusu olan çalışana gidersiniz ve tahakukunu yapar onunla vezneye gider ve ödersiniz.

Diğer yandan Vergi levhanızı tastikletmek için bir dilekçe yazar ve Vergi levhası doldurup giderseniz Bu işide gitmişken yaparsınız.

Geriye sadece bunları yapmak kalıyor.

-Serbest meslek makbuzu Bastırmak
-Bağkur Kaydı
-Yapılan sözleşmelerle ilgili damga vergisini ödemek

DÖVİZLİ İŞLEMLERLE İLGİLİ BAZI SORULAR VE CEVAPLARI

Değerli bir meslek mensubu (SMMM) tarafından bize yöneltilmiş olan bir dizi soru dikkatimizi çekmiştir.

Esasen sadece bu meslek mensubunun değil Türkiye’nin tümünde, pek çok ilgilinin baş ağrısı durumunda olan bu soruları ve vermeye çalıştığımız özet cevapları, okuyucuların bilgisine sunmakta yarar görmüş bulunmaktayız.

Soru 1.     Döviz olarak kesilen faturalarda döviz kurunu belirtmek mecburi midir ?

Cevap 1.   Hayır, böyle bir mecburiyet yoktur.

Hernekadar, Vergi Dünyası dergisinin Aralık 2001 sayısında yayınlanan bir muktezada özetle “Fatura üzerindeki bedelin döviz cinsinden olması halinde, fatura üzerine o günkü döviz alış kuru esas alınmak suretiyle Türk Lirası karşılığının yazılması, faturada belirtilen meblağın faturanın düzenlendiği tarihten daha sonraki bir tarihte ödenmesi halinde, ortaya çıkan kur farkı için de fatura düzenlenmesi gerekmektedir” denilmiş ise de, yasal dayanağını göremediğimiz için bu muktezaya katılamıyoruz.

Soru 2.     Eğer mecburi değilse ve de faturada belirtilmemişse, muhasebe kayıtlarına hangi döviz kuru üzerinden işlenecektir ?

Cevap 2.   Taraflar, aralarında bir cari kur belirlemişlerse, faturadaki döviz tutarı, bu carî kur üzerinden Türk Lirasına çevrilerek kayda alınır. Taraflarca belirlenmiş bir kur (carî kur) yok ise, TCMB döviz alış kuru esas alınır. KDV Kanunu’nun 26 ncı maddesi de bu yöndedir.

Soru 3.     Taraflar kendi aralarında kur belirleyerek ona uyabilirler mi? Eğer cevap evet ise, bunun bir sınırı var mıdır? (mesela TCMB efektif alış kurunun altında ve efektif satış kurunun üstünde olamaz gibi.)

Cevap 3.   Yukarıda belirtildiği gibi, dövizli işlemlerde mükelleflerin resmi kura uymaları mecburiyeti yoktur. Bu konudaki detaylı görüşlerimiz Vergi Dünyası Dergisi’nin Haziran 2001 sayısında yayınlanan “RESMİ KURA UYMAYAN KURLAR ÜZERİNDEN BEDEL BELİRLENMESİ veya HESAP KAPATILMASI” başlıklı yazımızda açıklanmıştır.

                 Özellikle 2001 yılı Şubat ayında meydana gelen anî ve çok yüksek kur artışları sonucunda öteden beri dövizli işlemlerde resmi kura itibar eden firmaların dahî, bu kuru kabul edememesi sonucunu doğurmuş yahut resmi kurun kabul edilmeyeceği şeklindeki talep ve bildirimlerle karşılaşılmıştır. Halen dövizli bir çok işlemde, dövizin TL. karşılığı resmi kurun altındaki kurlarla belirlenmekte, kur fiksleme olarak isimlendirilen uygulamalara rastlanmaktadır.

                 Sözleşme serbestisi uyarınca tarafların carî kuru serbestçe belirleme hakları bulunmakla beraber, bu kurun uygulanması sonucu bulunan TL. tutar, kabul edilemez ölçüde yüksek ise, düşük ise veya açık bir muvazaa durumu var ise taraflardan birinin, diğerinin veya her ikisinin tarhiyata uğraması muhtemeldir.

Soru 4.     Yurtdışı taşımacılık işi ile ilgili navlun faturasını -ithalatta-, TL. olarak kesebilir miyiz? Eğer cevap evet ise, doğacak kur farklarını da fatura etmek zorunluluğumuz var mıdır ve TL. kesilen bu faturada döviz karşılığını ve kuru belirtmek zorunluluğumuz var mıdır ?

Cevap 4.   Bizim anlayışımıza göre kambiyo mevzuatındaki serbestiler ve sözleşme serbestisi uyarınca herhangi bir mal veya hizmetin faturasının TL. veya döviz olarak kesilmesi mümkündür.

                 Fatura TL. kesilmekle beraber, taraflar bu faturadan doğan borca döviz gözüyle bakabilirler ve mutabık kaldıkları cari kur üzerinden yahut resmî kura göre bu faturaları dövizli fatura gibi kayıtlarına alabilirler. (Böyle bir durumda işlem dövizli veya dövize endeksli yapılmış gibidir. Dövize itibar edilen durumlarda faturanın da dövizli kesilmesi karışıklıkların önlenmesi bakımından isabetli olur.) Bu nedenle doğacak kur farklarının faturalamaya veya KDV ye tabi olup olmadıkları tartışmaya açık olup, işlemin doğrudan dövizi mi hedef aldığı, yoksa dövize endekslenmiş bir işlem mi olduğu neticeyi etkileyebilmektedir.

                 Dövizli işlem, dövize endeksli işlem ayırımı ve bunların faturalamaya ve KDV ye tabi olma durumu hakkındaki detaylı görüşlerimiz Yaklaşım Dergisinin Nisan 2001 sayısındaki “KUR FARKLARININ KDV KARŞISINDAKİ DURUMU” başlıklı yazımızda yer almıştır. Aynı konuyu farklı açılardan ve farklı bir anlatımla ele alan bir yazımız da Mükellefin Dergisi’ne gönderilmiş olup, Şubat 2002 veya daha sonraki bir ayda yayınlanacaktır.

Soru 5.     Faturayı döviz olarak kestiysek ve de karşılığını TL. olarak tahsil ettiysek, tahsil tarihi ile fatura tarihi arasında geçen sureyi gözetmeksizin, TL. tahsilatımızı fatura kuru üzerinden muhasebe kayıtlarına aktarabilir miyiz ?

Cevap 5.   Faturanın döviz olarak kesilmesi halinde tahsilatın da o döviz cinsi ile yapılması mecburiyeti yoktur. Tahsilat TL. olarak veya başka bir döviz cinsi ile de yapılabilir.

Faturanın düzenlenişi esnasında resmi kur dışında bir kura (cari kur) itibar edilebileceği gibi kurun fatura kesiminde sabitlenmesi (cari veya resmi kurdan TL. na çevrilerek dondurulması) da mümkündür. Keza dövizli faturadan doğan borcun kapanmasında da tarafların kur belirleme hakları vardır. Mesela döviz üzerinden kesilip resmi kur üzerinden kayda alınan fatura daha sonra resmi kura uymayan bir kura göre ödenen TL. ile kapanmış sayılabilir. Kur farkı da buna göre belirlenebilir. (3 no.lu cevapta bahsi geçen yazımıza bakınız.)

Soru 6.     Tahsilat sırasında doğan kur farklarını 601 Yurtdışı Satışlar hesabına mı almak zorundayız. Bu tür kur farklarını, KDV beyannamesinde 7 nolu satırda göstermek zorunda mıyız ?

Cevap 6.   Yurt dışına yapılan mal veya hizmet satışları ile ilgili olarak ortaya çıkan lehte veya aleyhteki kur farkları, yıl sonuna kadar 601 no.lu YURTDIŞI SATIŞLAR hesabında izlenir. Yıl kapandıktan sonra ortaya çıkmaya devam eden kur farkları ise, 646 no.lu KAMBİYO KARLARI veya 656 no.lu KAMBİYO ZARARLARI hesabında gösterilir.

Bu kur farklarının KDV beyannamesinde gösterilmesi söz konusu değildir. Çünkü kur farkları bir mal teslimi veya hizmet ifası sonucunda ortaya çıkan bedel niteliği taşımadığı için, KDV nin konusuna girmemektedir. Maliye İdaresi’de ihracat dahil olmak üzere döviz ile yapılması mutad işlemlerle ilgili kur farklarının KDV kapsamında bulunmadığı görüşünü benimsemektedir. KDV nin kapsamına girmeyen unsurlar KDV beyannamesine de girmez.

Soru 7.     Satış iskontolarını, fatura kesildikten sonra işleyebilir miyiz? Eğer cevap evet ise, kur farklarını satış iskontolarına almaya nasıl bir engel vardır?

Cevap 7.   Satış iskontoları normal olarak, satış esnasında yapılır ve satış faturasında gösterilir. Sonradan yapılan iskontolar, iskonto olmaktan ziyade, ciro primi, fiyat farkı, nefaset farkı, reklamasyon gibi nedenlere dayanır ve ayrıca belgelenerek kayda alınır. Kur farkları ile bu gibi sonradan yapılan iskontolar tamamen farklı mahiyette işlemlerdir. Ancak duruma göre her ikisinin de aynı hesapta izlenmesi söz konusu olabilir.

Soru 8.     Bankadaki döviz hesabımıza, yurtdışı müşterimizden gelen döviz miktarını muhasebe kayıtlarına hangi kur üzerinden aktarmamız gerekir ?

Cevap 8.   Yurt dışı müşteri ve satıcılarla ile yapılan işlemlerde cari kur belirleme işlemlerine uygulamada rastlanmamaktadır. Bu nedenle yurt dışına kesilen veya yurt dışından gelen faturalarda, yurt dışına yapılan ödemelerde ve yurt dışından gelen ödemelerde genellikle TCMB döviz alış kuru kullanılmaktadır.

Soru 9.     Yurtdışındaki bana borçlu olan şahıs, borcunu, benden alacaklı olan yurtdışındaki başka bir şahsa ödediğinde bu mahsubu hangi kur üzerinden muhasebeleştirmem gerekir ?

Cevap 9.   8 inci soru için verdimiz cevap bu soru için de geçerlidir.

Soru 10.   Bankadaki döviz hesabıma yurtdışından gelen dövizi, o dövizi bozdurduğum tarihteki bankanın uyguladığı kurdan hesaba kaydetmem mümkün müdür ? (eğer döviz mesela 5 gün hesapta kaldıysa ilgili kaydı 5 gün sonraki bozdurma kurundan yapabilir miyim?)

Cevap 10.Döviz bozdurma işlemlerinde işlemin TL. karşılığı fiilen ele geçen TL. tutarına göre belirlenir. Ancak ele geçen tutar dövizi bozdurana ödetilmiş olan binde bir nisbetindeki BSMV düşülmeden önceki rakamdır. BSMV ise, ele geçen paradan düşülerek gider kaydedilir.

                 ÖRNEK :

                 Yurt dışından döviz gelmiş ve bir süre hesapta kaldıktan sonra bozdurulmuşsa, doğru kayıt şekli önce dövizin TCMB döviz alış kuru üzerinden kaydedilmesi bozdurulduğunda da ele geçen TL. tutarına göre kayıt düşülmesidir.

                 Ancak 5 günlük gibi kısa bir süre aynı geçici vergi dönemi içinde ise, pratik olarak doğrudan bozdurma sonucu ele geçen TL. tutarın kayda alınmasında mahzur göremiyoruz.

Soru 11.   Tüm borç ve alacaklarımıza dönem sonlarında değerleme yapmak mecburiyetimizden haberdarım. Eğer benden önceki dönemlerde bu değerlemeler yapılmadı ise, alıcılar hesabındaki bu seneye ait açılış bakiyelerini, 31/12/.... tarihli merkez bankası değerleme kuruna bölerek, çıkan rakamı döviz üzerinden alacağımız şeklinde kabul ederek, bu sene ki işlemleri gerektiği şekilde yaparsam, sorumluluk sahibi olur muyum ? Ya da nasıl bir yol izlemeliyim ki, bu sene ki kurumlar vergisi beyannamesini imzaladıktan sonra, önceki dönemlerden sorumlu olmayayım ? Açılış bakiyesi olarak neyi baz almalıyım ?

Cevap 11. Kur değerlemeleri ihmal edilmiş dövizli alacak ve borçlara, dönem sonunda TCMB döviz alış kuru üzerinden TL. karşılığı üzerinden itibar edilmesi mümkündür ve doğrusu da budur.

                 Ancak geçmiş dönemlerde kur hesaplamalarının ihmal edilmesi, ortaya çıkacak kur farkının, geçmiş dönemlere ait kur farklarını da ihtiva etmesi sonucunu doğuracağı açıktır. Söz konusu kur farkının geçmiş dönemlere ait olan kısmı, vergisel açıdan geçmiş dönem gideridir veya geliridir.

                

                 Geçmiş dönemlere ait olduğu halde kur değerlemesinin ihmali sonucu kayıt ve beyan dışı kalmış unsurlar, düzeltme beyannamesi verilmek suretiyle düzeltilebilir. Ancak yapılacak düzeltme ek vergi doğuruyorsa bu vergi eksikliğinin pişmanlık (VUK Md. 371) yoluyla işleme tabi tutulacağını, Hazine aleyhine bir düzeltme söz konusu ise bu düzeltme talebinin incelemeye sevk edileceğini hatırlatmak isteriz.

                 Düzeltme beyannamesi verilmeyip cari döneme gider kaydı tercih edildiği takdirde, söz konusu giderler kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak dikkate alınır.

Soru 12.   Dövizli işlemlerin, döviz miktarı olarak karşılıklarını nazım hesaplarda izleme mecburiyeti var mıdır ?

Cevap 12. Hiçbir işlem için nazım hesap açma mecburiyeti yoktur. Ancak dövizli işlemler yasal defterlere TL. olarak yansıdığı için dövizli alacak ve borçlarda, bunların döviz cinsinden miktarlarının izlenmesi için nazım hesap kullanılması isabetli bir yoldur. Bu konuda kolaylık sağlanması bakımından, dövizli işlemlerde otomasyon sağlamış olan muhasebe programları tercih edilmelidir.

Soru 13.   Yurtdışında sürekli olarak bana borçlu olan kişinin bana olan borcu oldukça yüksek miktarlarda ise ve hala çalışmamız devam etmekte ise bunun örtülü kazanç konusu ile bir bağlantısı olduğu sonucuna varılabilir mi ?

Cevap 13. Bir kurumlar vergisi mükellefi yasal açıdan kabul edilebilir gerekçe ve izahı olmaksızın, alacaklı pozisyonda bulunur ve bu alacak tatminkar bir faiz getirisi sağlamazsa KVK nun 17 nci maddesi hükmü, bu hükümle ilgili mevzuat ve içtihat uyarınca örtülü kazanç iddia ve uygulaması ile karşılaşabilir veya finansman giderlerinin bir kısmı reddedilebilir. (Bu konuda “KURUMLAR VERGİSİ” isimli kitabımızın 3 üncü baskısındaki 17 nci madde ile ilgili bölüme bakınız.)